Matična ploča

Matična ploča je osnovni deo računara. Ona povezuje procesor, memoriju i ulazno-izlazne uređaje. Na njoj se nalaze i upravljački čipovi (tzv. kontroleri) koji upravljaju radom periferijskih uređaja (npr. hard diska, CD-ROM-a...). Matična ploča takođe povezuje računarski sistem sa električnim napajanjem.

Sa stanovišta arhitekture, povezivanje delova mikroračunarskog sistema obavlja se preko tri magistrale (put kojim se kreću signali, podaci, naredbe u računaru):

• magistrala podataka – služi za prenos podataka kroz računar
• adresna magistrala – magistrala kojom se predaju adrese memorijskih lokacija
• upravljačka magistrala – magistrala kojom se prenose upravljački signali

Sa razvojem računara, menjali su se i izgled i fizička konstrukcija matične ploče. Tako nove matične ploče imaju drugačiju arhitekturu, drugačije slotove za povezivanje kartica (npr. grafičke karte), spoljne memorije (IDE, SATA), drugačije portove za povezivanje periferijskih uređaja (npr. USB, FireWire...).

Konačno, matična ploča je ta od koje zavisi radni takt na kome će raditi procesor i memorija, kao i brzina protoka informacija.

Na matičnoj ploči se nalazi i ROM memorija, u kojoj se kod PC računara nalazi osnovni softver za rad računara. Naravno, već dugo vremena se klasičan ROM - memorija koja se može samo čitati ne koristi na matičnim pločama. Danas se koristi EEPROM, odnosno flash memorija, koju je moguće prebrisati i ponovo upisati.

To znači da je prvi softver koji se pokreće na našem računaru, upravo BIOS (Basic Input-Output System) koji se nalazi na matičnoj ploči. Njegova uloga je da uopšte omogući pokretanje računara i da prepozna osnovne uređaje kao što su tastatura, hard diskovi, CD ili DVD. Tek onda može da se učita operativni sistem.

 

Danas je kod većine novih računara, BIOS zamenjen novim grafičkim interfejsom, poznatim pod nazivom UEFI (Unified Extensible Firmware Interface), koji je (osim što je prijatniji za korisnika) mnogo bolje prilagođen novim 32-bitnim i 64-bitnim računarima, većim hard diskovima i sl.

Čipset

Čipset (chipset) je skup čipova, odnosno kontrolera koji se nalaze na matičnoj ploči. Kontroleri inače služe za upravljanje delovima računara i njihovo povezivanje sa procesorom. Čipset se obično deli na dva dela:

• „severni“ deo matične ploče (northbridge) – veoma kompleksan i brz kontroler koji povezuje procesor sa memorijom i magistralom;
• „južni“ deo matične ploče (southbridge) – kontroler koji povezuje magistralu sa periferijskim uređajima (disketne jedinice, hard diskovi, CD i DVD ROM-ovi, miš, tastatura, USB...).

Danas se ovakva arhitektura sve manje primenjuje, pošto tako procesor dosta zavisi od samih kontrolera na ploči. Proizvođači su počeli da ugrađuju kontrolere u sam procesor, što predstavlja tzv. SoC (System on Chip) rešenje tj. kompletnu integraciju komponenata - procesor i kontroleri u jednom čipu.